همانطور که میدانید معده یکی از قسمتهای دستگاه گوارش می باشد که بدلیل ارتباط مستقیم با مواد خورده شده بسیار مستعد ابتلا به سرطان می باشد.
غذا پس از جویده و بلعیده شدن بوسیله لولهای ارتباطی به نام مری وارد معده می شود. معده همانند کیسهای است که غذا را مدتی در درون خود نگه میدارد. به این ترتیب اگر مادهای سرطانزا خورده شود، آنقدر فرصت دارد تا تاثیرات مخرب خود را بر روی این عضو اعمال کند.
دیواره معده از سه لایه تشکیل شده است. لایه مخاطی که در تماس مستقیم با مواد غذایی است، بیشترین میزان سرطان معده را شامل میشود.
سرطان معده به آرامی رشد می کند. در ابتدا تغییراتی به صورت بدشکلی سلولی ایجاد میشود که در واقع مرحله اولیه شکل گیری سرطان است. در این مرحله علائم چندانی در بیمار دیده نمیشود و فقط با انجام آزمایشات تشخیصی اختصاصی میشود بیمار را شناسایی و درمان کرد. با شناسایی بیمار در این مرحله میزان موفقیت درمان زیاد شده و احتمال نجات جان وی بسیار بالا میرود.
با گذشت زمان سلولهای سرطانی در بدن پخش میشوند. تعدادی از این سلولها از طریق دیواره معده به بافتها و اعضای مجاور راه مییابند. با گذشت زمان برخی سلولها از طریق عروق لنفاوی به غدد لنفاوی مجاور و یا دوردست گسترش پیدا میکنند. در مراحل پیشرفته بیماری سلولهای سرطانی را در رگهای خونی میتوان یافت. به این ترتیب سایر اعضای بدن از جمله کبد و ریهها نیز مبتلا میشوند. شایعترین نوع سرطان معده آدنوکارسینوم نام دارد. انواع دیگر آن عبارتند از: لنفوم و تومورهای کارسینوئید که شیوع کمتری دارند.
میزان بروز سرطان معده نسبت به سالهای قبل در حال کاهش است که یکی از علل آن استفاده از یخچال و کاهش مصرف مواد نگهدارنده غذایی بخصوص نمک است. یکی دیگر از علل کاهش بروز سرطان در معده استفاده از داروهای ریشه کن کننده میکروب هلیکوباکتر پیلوری است که نقش زیادی در ابتلا به سرطان معده دارد.
علائم شایع سرطان معده عبارتند از: بی اشتهایی، لاغری مفرط، درد قسمت بالای شکم، سوء هاضمه بصورت احساس پری بعد از غذای اندک، آروغ زدن، تهوع، استفراغ، سوزش سردل، علائم شبیه به زخم معده و در نهایت تورم شکم
توجه داشته باشید که بسیاری از این علائم منحصر به سرطان معده نمیباشند و دربسیاری از بیماریهای دیگر معده نیز دیده میشوند. اما اگر این علائم بمدت طولانی دیده شوند، خصوصاً در بیماران بالای ۵۰ سال، بررسیهای تشخیصی بیشتری لازم است انجام شود.
هرگونه شکی به سرطان معده لازمه انجام بررسیهای تشخیصی میباشد. در صورت تشخیص به موقع و زودهنگام، احتمال موفقیت درمان بیشتر میشود. برای تشخیص سرطان معده باید از آندوسکوپی معده استفاده کرد. در آندوسکوپی با مشاهده مستقیم بافت و تهیه نمونههای بافتی برای بررسیهای میکروسکوپی به تشخیص بیماری نزدیک میشویم. در صورت ابتلا به سرطان، برای تعیین میزان گسترش بیماری از اقدامات تکمیلی از جمله سی تی اسکن، MRI و سونوگرافی باید استفاده کرد.
عوامل مستعد کننده بیماری:
عوامل خطر باعث افزایش احتمال بروز سرطان در فرد میشوند ولی همیشه دلیل بر ایجاد بیماری نیستند. پس به محض مثبت شدن وجود این عوامل روحیه خود را نبازید. مهمترین این عوامل عبارتند از:
1- هلیکو باکتر پیلوری: عفونت با هلیکوباکترپیلوری که یکی از علل گاستریت هستند. به همین دلیل باید با آنتی بیوتیکهای اختصاصی این میکروب را در معده ریشه کن کرد. البته همانطور که قبلا ذکر شد وجود این باکتری معده را مستعد بروز سرطان میکند و بسیاری از مبتلایان به این میکروب هستند که هیچگاه مبتلا به سرطان معده نخواهند شد.
2- رژیم غذایی: رژیمهای غذایی شامل غذاهای دودی، گوشت نمک اندود، ترشی و نشاسته زیاد و فیبر کم معده را مستعد بروز سرطان میکند. برعکس، مصرف غذاهای حاوی غلات، ماهی و سبزیجات تازه احتمال ابتلا به سرطان معده را کاهش می دهد.
3- سیگار: کشیدن سیگار یا هرگونه دود توتون یا تنباکو تخریب سلولی مخاط معده را زیاد کرده و بدنبال باز سازی مکرر این سلولها احتمال تغییر شکل سلولی و بروز سرطان افزایش مییابد.
4- الکل: مصرف الکل هم به مانند دود سیگار احتمال بروز تغییرات سلولی را افزایش میدهد.
5- جراحی شکم: سابقه جراحی بر روی معده که قبلاً بمنظور کنترل زخم انجام شده باشد، احتمال شکل گیری سلولهای سرطانی را بیشتر میکند.
6- جنسیت: سرطان معده در مردان دوبرابر زنان دیده می شود.
7- سن: احتمال بروز سرطان در افراد بالای ۵۰ سال بشدت افزایش می یابد.
8- سابقه فامیلی: سابقه سرطان معده در افراد درجه یک فامیل یکی از عوامل افزایش دهنده میزان بروز سرطان است.
راههای پیشگیری:
برای پیشگیری از ابتلا به سرطان معده به نکات ذیل توجه بسیار شود:
1- دقت در مصرف مواد غذایی: از مصرف مواد غذایی با تاریخ مصرف بالا تا حد امکان خود داری کنید. در این نوع غذاها از مواد نگهدارنده متنوع استفاده میشود که ماهیت سرطان زایی دارند. تا حد امکان از غذاهای تازه استفاده کنید. ترکیبات آنتی اکسیدان مانند ویتامینهای C، E و بتاکاروتن از تغییر شکل سلولی جلوگیری میکنند و برعکس گوشت قرمز که بصورت کبابی یا کاملا پخته احتمال بروز سرطان را 13 برابر میکند.
2- پرهیز از الکل، سیگار، قلیان و پیپ
3- دقت در علائم گوارشی: به علائم سوء هاضمه طول کشیده دقت کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
4- پیگیری منظم آزمایشات: آزمایشهای توصیه شده توسط پزشک را مرتب انجام دهید.
با توجه به احتمال شکست در درمان سرطان معده، پیشگیری از آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
روشهای درمان:
1- جراحی: در شروع بیماری میتوان با برداشتن بافت تومور از طریق جراحی مهمترین بخش درمان را انجام داد. حتی در مراحل پیشرفته بیماری نیز با برداشت تومور عامل اصلی خونریزی و انسداد را میتوان برطرف نمود.
2- شیمی درمانی: استفاده از داروهای قوی که مانع از تکثیر سلولهای سرطانی میشوند تاثیر خوبی در جلوگیری از گسترش بیماری دارد. بخصوص در موارد پیشرفته بیماری ممکن است تنها درمان در جهت افزایش طول عمر بیمار باشد.
3- رادیوتراپی: این نوع درمان بعنوان مکمل شیمی درمانی تاثیر زیادی در بهبود علائم بیماری دارد.
البته میزان پاسخ به درمان در افراد مختلف بر اساس جنسیت، سن بیمار، میزان قدرت سیستم ایمنی و پیشرفت بیماری متفاوت است. به این ترتیب براحتی نمیتوان پیش بینی نمود که بیمار تا چه اندازه بهبود پیدا کرده است و تا چند سال زنده میماند. آنچه که مسلم است شناسایی بیماری در مراحل اولیه، سیر درمان را آسانتر و کوتاهتر و پاسخ به درمان را محتمل تر میکند.
عالی بود …